Profilaktyka raka piersi: aktualne założenia i nowe badania
Rak piersi jest istotnym problemem w dziedzinie zdrowia publicznego. Jako najczęstszy nowotwór wśród kobiet na całym świecie, jego konsekwencje wykraczają daleko poza zdrowie fizyczne, wpływając na samopoczucie emocjonalne i strukturę społeczno-ekonomiczną społeczeństwa. Na ryzyko zachorowania wpływa wiele czynników, w tym genetyka, wiek, poziom hormonów i czynniki związane ze stylem życia, takie jak spożycie alkoholu i aktywność fizyczna. Chociaż nie można zmienić niektórych czynników ryzyka, takich jak wiek i genetyka, zrozumienie modyfikowalnych czynników ryzyka może znacząco przyczynić się do zapobiegania rakowi piersi.
Czynniki ryzyka i profilaktyka raka piersi
Związek między spożyciem alkoholu a rakiem piersi jest dobrze znany. Picie alkoholu w dużych ilościach znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi, a nawet umiarkowane spożycie alkoholu może nieznacznie zwiększyć to ryzyko. W związku z tym w profilaktyce raka piersi zaleca się abstynencję lub umiarkowane spożycie alkoholu. Aktywność fizyczna, w szczególności intensywne ćwiczenia, odgrywa rolę profilaktyczną. Według badań, regularne ćwiczenia mogą obniżyć ryzyko zachorowania na raka piersi o około 10 do 20 procent. Aktywność fizyczna może pomóc w zapobieganiu rakowi piersi, pomagając utrzymać zdrową wagę i obniżając poziom hormonów.
Nadwaga i otyłość – wpływ na raka piersi
Masa ciała jest kolejnym istotnym czynnikiem. Kobiety po menopauzie z otyłością są bardziej narażone na rozwój raka piersi ze względu na zwiększoną produkcję estrogenu w tkance tłuszczowej. Dlatego też utrzymanie prawidłowej masy ciała poprzez zbilansowaną dietę i regularną aktywność fizyczną ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia ryzyka.
Karmienie piersią a rak piersi
Karmienie piersią ma działanie ochronne przed rakiem piersi, szczególnie w przypadku matek, które karmią piersią przez ponad rok. Postawiono hipotezę, że ten efekt ochronny może być spowodowany zmianami hormonalnymi podczas karmienia piersią, które mogą opóźniać rozpoczęcie miesiączki, zmniejszając w ten sposób narażenie na hormony takie jak estrogen, które mogą sprzyjać niektórym formom raka piersi.
Badania przesiewowe i wczesne wykrywanie
Chociaż nie jest to środek zapobiegawczy, wczesne wykrywanie pozostaje kluczem do walki z rakiem piersi. Metody badań przesiewowych, takie jak mammografia, okazały się kluczowe we wczesnym wykrywaniu, zmniejszając śmiertelność o 15 do 29%. Chociaż trwa debata na temat optymalnego wieku rozpoczęcia badań przesiewowych, wiele wytycznych sugeruje rozpoczęcie ich w wieku 40 lub 50 lat, w zależności od indywidualnych czynników ryzyka.
Rola USG piersi w wykrywaniu raka piersi
Ultrasonografia jest ważnym narzędziem w dziedzinie obrazowania medycznego i diagnostyki, służąc jako cenne uzupełnienie mammografii do wykrywania i charakteryzowania nieprawidłowości piersi, w szczególności u młodych kobiet. USG wykorzystuje fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do tworzenia obrazów tkanek w ciele. Po zastosowaniu do piersi może ujawnić wewnętrzną strukturę tkanki i rozpoznać charakter wszelkich nieprawidłowości. Może to mieć kluczowe znaczenie w rozróżnianiu łagodnych i złośliwych zmian w piersi, identyfikacji zwapnień i ocenie stanu węzłów chłonnych (Houssami i in., 2011).
Kiedy uzupełniać mammografię o USG piersi?
Mammografia jest zazwyczaj podstawowym narzędziem stosowanym do badań przesiewowych w kierunku raka piersi, ale ma ona swoje ograniczenia, szczególnie w przypadku gęstej tkanki piersi, gdzie jej czułość może się zmniejszyć. Badania wykazały, że w gęstych piersiach USG może zidentyfikować nowotwory, które nie są wykrywane przez mammografię (Berg et al., 2008). W badaniu przeprowadzonym przez Berg et al. (2008), dodatkowe badanie ultrasonograficzne spowodowało dodatkowe wykrycie 4,2 nowotworów na 1000 kobiet wysokiego ryzyka, wykazując znaczny wzrost czułości. Ponadto USG może pomóc w przeprowadzeniu biopsji podejrzanych zmian wykrytych klinicznie lub w mammografii. Możliwość obrazowania w czasie rzeczywistym pozwala na dokładne ukierunkowanie zmiany do biopsji, zwiększając tym samym wydajność diagnostyczną procedury (Dhillon i in., 2015).
Przyszłość-teraźniejszość, czyli zautomatyzowane systemy ultrasonografii piersi (ABUS)
Rozwój i doskonalenie technologii ultrasonograficznych, takich jak zautomatyzowane systemy ultrasonografii piersi (ABUS), sprawiły, że ultrasonografia stała się jeszcze bardziej wartościowa w wykrywaniu raka piersi. ABUS zmniejsza zależność od operatora i zapewnia trójwymiarowe obrazy całej piersi, potencjalnie zwiększając wskaźnik wykrywalności małych, inwazyjnych nowotworów, które mogą zostać przeoczone przez inne metody obrazowania (Brem i in., 2015). Badanie przeprowadzone przez Brem et al. (2015) wykazało, że ABUS, jako uzupełnienie mammografii, zwiększyło wykrywalność raka o 55% u kobiet z gęstymi piersiami. Technologia ta pozwala również na poprawę dokładności diagnostycznej, zmniejszając potrzebę wykonywania niepotrzebnych biopsji i badań kontrolnych.
Dodatkowa funkcja aparatów USG – elastografia
Elastografia to kolejna technologia oparta na ultradźwiękach, która mierzy sztywność lub elastyczność tkanek, przy czym nowotwory złośliwe często są twardsze lub mniej ściśliwe niż łagodne zmiany lub normalna tkanka (Garra, 2007). Może to dodać cenne informacje do procesu diagnostycznego, potencjalnie zwiększając swoistość i zmniejszając liczbę niepotrzebnych biopsji. Metaanaliza przeprowadzona przez Sadigh i wsp. (2012) wykazała, że dodanie elastografii do USG piersi znacznie poprawiło swoistość bez pogorszenia czułości, wskazując na znaczny potencjał redukcji wyników fałszywie dodatnich.
Chemoprewencja
Chemoprewencja, czyli stosowanie leków w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka, oferuje inne podejście do profilaktyki raka piersi. Selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM), takie jak np. tamoksyfen, wykazały skuteczność w zmniejszaniu ryzyka raka piersi z dodatnim receptorem hormonalnym u kobiet z grupy wysokiego ryzyka. Stosowanie tych leków może być rozważane przez osoby z wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi, ale kluczowe jest omówienie potencjalnych korzyści i zagrożeń z onkologiem klinicznym.
Profilaktyka raka piersi – podsumowanie
Profilaktyka raka piersi wymaga wieloaspektowego podejścia obejmującego modyfikację stylu życia, regularne badania przesiewowe, a w niektórych przypadkach chemioprewencję. Chociaż nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie ryzyka, wdrożenie tych strategii może znacznie zmniejszyć zachorowalność na raka piersi. Potrzebne są dalsze badania, aby odkryć więcej sposobów zapobiegania tej powszechnej chorobie i dostosować strategie profilaktyczne do poszczególnych osób, biorąc pod uwagę ich unikalne czynniki ryzyka i okoliczności.
Źródła:
– American Cancer Society. (2021). Cancer Facts & Figures 2021. Atlanta: American Cancer Society.
– Berg, W. A., et al. (2008). Supplement
– Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, et al. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2018;68(6):394-424. [PubMed]
– Sun YS, Zhao Z, Yang ZN, et al. Risk Factors and Preventions of Breast Cancer. Int J Biol Sci. 2017;13(11):1387-1397. [PubMed]
– Hamajima N, Hirose K, Tajima K, et al. Alcohol, tobacco and breast cancer–collaborative reanalysis of individual data