Jak dbać o ranę pooperacyjną?

Szwy pooperacyjne

Typ szwu pooperacyjnego, który chirurg zdecyduje się użyć, zależy od wielu czynników, w tym od rodzaju operacji, lokalizacji operacji, potrzeby leczenia i indywidualnego stanu zdrowia pacjenta. Rodzaje szwów pooperacyjnych obejmują:

  • Nieresorbowalne szwy – Te szwy zazwyczaj są wykonane z materiałów, które nie rozpuszczają się w organizmie, takich jak nylon lub stal nierdzewna. Są one często używane na powierzchni skóry i muszą być usunięte przez lekarza po określonym czasie.
  • Resorbowalne szwy – Są to szwy, które z czasem rozpuszczają się w organizmie. Zwykle są one używane wewnątrz ciała, na przykład na organach, naczyniach krwionośnych, mięśniach czy skórze, gdzie usunięcie szwów jest utrudnione lub niemożliwe.
  • Staples (Agrafka) – Są używane głównie do zamykania dużych, prostych ran lub ran po operacjach, takich jak cesarskie cięcie lub operacje na klatce piersiowej.
  • Taśmy chirurgiczne (Steri-Strip) – Są używane do zamykania małych ran lub nacięć na skórze, często po operacjach laparoskopowych.
  • Kleje chirurgiczne – Stosowane do zamykania małych ran lub nacięć na skórze, które nie są głębokie ani nie są pod dużym napięciem.

Co wpływa na wybór szwu pooperacyjnego

Chirurg wybiera rodzaj szwu na podstawie wielu czynników, takich jak:

  • lokalizacja i wielkość rany,
  • napięcie na skórze w okolicy rany,
  • stan rany (czysta, zanieczyszczona czy zainfekowana),
  • ogólny stan zdrowia pacjenta, w tym czy pacjent ma jakiekolwiek stany zdrowotne, które mogą wpłynąć na gojenie się rany (np. cukrzyca),
  • potrzeba przyszłych zabiegów chirurgicznych w tej samej lokalizacji,
  • estetyka blizny po zagojeniu rany.

Grubość nici chirurgicznej

Oznaczenie 6.0, 5.0, 4.0 itd. dotyczy wielkości, a konkretnie średnicy nici chirurgicznych. Im większy numer, tym cieńsza nić. Na przykład, nić o oznaczeniu 6.0 będzie cieńsza niż nić 4.0. Te cieniutkie nici są często używane w chirurgii plastycznej, okulistycznej lub mikrochirurgii, gdzie precyzja i niewielka blizna są kluczowe. Grubsze nici, takie jak 0 lub 1, są zwykle stosowane w chirurgii ogólnej na dużych, głębokich ranach lub ranach pod dużym napięciem.

W niektórych przypadkach lekarze mogą stosować nici pokryte specjalnymi substancjami, które mają działanie antybakteryjne, ale nie są to antybiotyki w tradycyjnym rozumieniu tego słowa. Jednakże najważniejszym aspektem zapobiegania infekcji nie jest antybiotyk na szwach, ale odpowiednia technika operacyjna, opieka przed i po operacji oraz oczywiście odpowiednia higiena rany. Pacjenci mogą również otrzymać profilaktyczne antybiotyki doustnie lub dożylnie w zależności od rodzaju operacji.

Stan zapalny w obrębie szwów pooperacyjnych

Zakażenie rany pooperacyjnej jest jednym z najczęstszych powikłań po operacjach i może wynikać z wielu czynników. Według różnych badań ryzyko to waha się od 1% do 3% po operacjach czystych (gdzie nie doszło do penetracji układów ciała z naturalną florą bakteryjną, jak przewód pokarmowy czy układ moczowy) aż do 10% lub więcej po operacjach „brudnych” (np. operacje z otwarciem jelit). Ryzyko zakażenia rany pooperacyjnej zależy od wielu czynników, takich jak:

  • rodzaj operacji – niektóre procedury mają większe ryzyko zakażeń, np. operacje w obrębie przewodu pokarmowego lub moczowego;
  • stan ogólny pacjenta – osoby z osłabionym układem immunologicznym, z chorobami przewlekłymi (np. cukrzyca, niewydolność nerek), otyłe, palące w podeszłym wieku są bardziej narażone na zakażenia;
  • czas trwania operacji – im dłuższa operacja, tym większe ryzyko zakażenia;
  • higiena i techniki antyseptyczne – stosowanie odpowiednich środków antyseptycznych przed, w trakcie i po operacji, utrzymanie czystości w sali operacyjnej, higiena personelu medycznego – wszystko to ma wpływ na ryzyko zakażeń;
  • poprawne zaszywanie i opieka nad raną po operacji;

Należy pamiętać o przestrzeganiu zaleceń lekarskich dotyczących opieki nad raną po operacji, aby zminimalizować ryzyko zakażenia. W razie jakichkolwiek niepokojących objawów, takich jak zaczerwienienie, obrzęk, ból, gorączka czy wydzielina z rany, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Ryzyko powikłań w obrębie rany pooperacyjnej

Istnieje również wiele innych powikłań rany pooperacyjnej, niezwiązanych z wystąpieniem zakażenia.

  • Dehiscencja rany – Jest to częściowe lub całkowite otwarcie rany po operacji. Może ono wynikać z niewłaściwej techniki szycia, zbyt dużego napięcia na ranie lub problemów z gojeniem u pacjenta.
  • Nekroza tkanek – Nekroza, czyli obumarcie tkanek, może wystąpić, gdy przepływ krwi do obszaru operowanego jest niewystarczający.
  • Krwiak – Gromadzenie się krwi pod skórą może powodować ból, obrzęk i dyskomfort. W większości przypadków krwiaki są nieszkodliwe i rozpuszczają się samoistnie, ale czasami mogą wymagać interwencji medycznej.
  • Seroma – Tak nazywamy gromadzenie się płynu surowiczego w miejscu operowanym. Podobnie jak krwiaki, seromy zwykle ustępują samoistnie, ale w niektórych przypadkach mogą wymagać drenażu.
  • Bliznowce i keloidy – To nadmierna reakcja skóry na proces gojenia, prowadząca do powstania grubych, wypukłych blizn. Keloidy są większe i często rozrastają się poza obszar pierwotnej rany.
  • Niedrożność limfatyczna i obrzęk limfatyczny – Mogą wystąpić, gdy operacja uszkadza naczynia limfatyczne.
  • Zaburzenia czucia – Pojawiają się w wyniku uszkodzenia nerwów w trakcie operacji. Często są tymczasowe, ale mogą być trwałe.
  • Przewlekły ból – Niektóre osoby mogą doświadczać długotrwałego bólu w obszarze operowanym.

Ryzyko powikłań można zredukować poprzez odpowiednie postępowanie przed i po operacji, w tym rzucenie palenia, utrzymanie dobrej diety, unikanie nadmiernego wysiłku i stosowanie się do zaleceń lekarskich dotyczących opieki nad raną.

Rozejście się rany – „brzydka rana/blizna”

Rozchodzenie się rany, znane także jako dehiscencja, może mieć wiele przyczyn.

  • Niektóre obszary ciała, takie jak klatka piersiowa, stopy czy ręce, są często pod napięciem, co może utrudniać gojenie się rany. Jeżeli napięcie jest zbyt duże, dochodzi do rozciągnięcia szwów i rana się rozchodzi.
  • Zakażenie rany może prowadzić do jej rozchodzenia, ponieważ bakterie mogą uszkodzić tkankę i zwiększyć napięcie w ranie.
  • Osoby z pewnymi stanami zdrowotnymi, takimi jak cukrzyca, otyłość, niedożywienie, palenie tytoniu, czy starszy wiek, mają trudności z gojeniem ran. Także leki, takie jak kortykosteroidy czy chemioterapia, opóźniają ten proces.
  • Zbyt dużo ruchu lub wysiłku po operacji stwarza ryzyko rozchodzenia się rany. Dlatego lekarze często zalecają unikanie pewnych rodzajów aktywności fizycznej do czasu aż rana się zagoi.
  • Jeżeli szwy nie są prawidłowo założone lub rana nie jest właściwie zamknięta, może dojść do jej rozchodzenia.
  • Krwiaki czy seromy: Gromadzenie się krwi czy płynu w ranie mogą zwiększyć ciśnienie i doprowadzić do rozchodzenia się rany.
  • Rzadko, ale zdarza się, że reakcja alergiczna lub inna nadwrażliwość na materiał, z którego zrobiony jest szew, co naturalnie wpływa na proces gojenia się.

Jeżeli rana zaczyna się rozchodzić, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Może to wymagać dodatkowego leczenia, aby zapobiec dalszemu otwarciu rany i innym powikłaniom.